شهر زیبای ما رامسر

پیشینه ی تاریخی رامسر

   نام قدیم رامسر سخت سر بود. به استناد مصوبه هیات وزیران در شهریور سال 1314 شمسی نام رامسر به سخت سر تبدیل گردید. سخت سر قبل از دوره میلاد تابع حاکمانی بود که بر گیلان و مازندران حکومت میکردند. بعد ها حکام رویان و رستمدار

بر غرب مازندران فعلی تا لنگرود مسلط شدند. در اواسط قرن هشتم هجری قمری سخت سر دارای حکومت مستقل شد و « سید رکابزن کیا حسنی » بر آن حکومت میکرد و « سفید تمشک » حد غربی آن بود. در در عصر زندیه سخت سر و تنکابن ضمیمه خاک گیلان گردید و سراسر گیلان تابع یک حکومت شد. با ظهور قاجاریه سخت سر . تنکابن از گیلان جدا شد و ولایت مجاور آن مثل گرجیان, کلاج کوه (کلیجکوه) و تنهیجان توسعه یافت و نسارود مرز شرقی و قزوین مرز شرقی آن شد.  تا حودو یکصدو پنجاه سال پیش سخت سر وضع مشخصی نداشت و معلوم نبود تابع گیلان است یا مازندران. در سال 1311 شمسی رامسر وسعت چندانی نداشت و یکی از بلوک های تنکابن بود, در آن موقع 44 روستا و مساحت کل آن یک فرسنگ و نیم و جمعیت آن 7413 نفر بود.

از سال 1358 رامسر از تنکابن جدا و به صورت شهرستان اداره می شود و دارای یک بخش مرکزی, سه شهر, چهار دهستان و 200 روستا و آبادی می باشد. شهرهای آن عبارتند از: رامسر, سادات شهر, کتالم و دهستانهای آن عبارتند از: جنت رودبار, با 63 آبادی و روستا, چهل شهیدان با 43 آبادی و روستا, سخت سر با 94 آبادی و روستا و اشکور با 11 روستا و آبادی.

موقعیت جغرافیایی  شهرستان رامسر

   شهرستان رامسر غربی ترین شهرستان استان مازندران است که در شمال ایران و جنوب دریای خزر واقع شده است. از شرق به شهرستان تنکابن, از غرب به چابکسر از توابع شهرستان رودسر, از جنوب به قزوین و از شمال به دریای خزر محدود می باشد. کل مساحت آن 8/729 کیلومتر مربع است که شامل دو قسمت کوهستانی وپایکوهی می باشد. طبق اخرین سر شماری جمعیت ان 67466 نفر است که 49610 نفر در شهر 17855 نفر در روستا زندگی میکنند. از سال 1312 تا سال 1331 دگر گونی شگرفی در ان پدید امد تا جایی که به عنوان شهر گردشگری در ایران و دنیا معرفی شد واولین شهر در خاورمیانه بود که حدود 70 سال پیش بعنوان شهر گردشگری تعریف شد قلمداد می شد. اکنون حدود 700 نقطه از دنیا به نام رامسر نامگذاری شده است. اب وهوای منطقه معتدل و مرطوب است.

شمای مختصری از روستاها و ابادی های شهرستان رامسر

   آخوند محله :

   اخوند محله که قبلا « کیاکلایه » بوده است امروزه مرکز شهر و بازار رامسر است. علما و مولفان زیادی از این محله برخاسته اند, مثل آخوند ملا عبد الرزاق, آخوند ملا حبیب الله, آخوند ملا محمد باقر و آخوند عبدالواسع و گروهی از سادات « پلاسید » در این محله زندگی می کردند و از این رو به اخوند محله معروف شد.

   ابریشم محله:

از نقاط پر جمعیت شهر رامسر است که قبلا توتستان و مرکز مرکز پرورش کرم ابریشم بوده است. در سال 1312 ساکنین قریه « ابگرم سر» را به علت احداث هتل های بزرگ رامسر به ابریشم محله کوچ دادند و در انجا به کار پرورش کرم ابریشم پرداختند. خیابان استاد شهید مطهری از وسط ان می گذرد و اولین دبستان در سال 1318 در انجا احداث شد. بیمارستان امام سجاد (ع) نیز در این منطقه قرار دارد. بیشترین تعداد مهاجرین به رامسر, در این محله زندگی می کنند.

   اشکونه کوه:

   در جنوب غربی رامسر, در مسیر جاده ییلاق جواهرده و در انتهای خیابان شهید دکتر بهشتی قرار دارد. میگویند, قبلا « اشکان کوه » و محل سکونت « اشکانیان »  بوده است. ساکنان بومی ان جا از مردم « رود خانه » هستند. « رود خانه »  قریه ایی در توتستان امروزی بود. رودخانه خروشان « صفارود » در قسمت شرقی ان قرار دارد. « ملگنوف » در سفرنامه خود و مولف تاریخ « استراباد و مازندران و گیلان » از ان به نام « اسکناکو » یاد کرده است.

   تنگدره:

   تنگدره یکی از قدیمی ترین محلات رامسر است که میان دو دره و در انتهای خیابان شهید محمد منتظری  قرار دارد و رود خانه « ترک رود » از وسط ان می گذرد. قدیمی ترین نهال مرکبات در این منطقه کشت شده است. اکثر اهالی انجا از « سیاهکل » به این محل کوچ نموده اند. نام فامیل اکثر اهالی ان فلکی, اتابکی, رامسری, باقرسلیمی و گلجاری است که دو فامیلی اخیر ساکنین اصلی تنگدره اند. تنگدره به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است. شل محله در قسمت شمالی ان قرار دارد. شَل یعنی لنگ.

شُل یعنی وارفته. شِل یعنی بیزه کوتاه 2و3 پر که تعداد 5 تا10 عدد ان در مشت می گیرند و هنگامی که به دشمن نزدیک می شوند به طرف اش پرتاب می کنند. (فرهنگ معین جلد 5)

   توتستان:

   این محل در شمال بازار اخوندمحله و ساحل دریا قرار دارد. « رابینو » در سفرنامه خود ان را « توسستان » و « مگلنوف » از ان به نام « توساسان » یاد کرده است. قریه قدیمی « رودخانه » در این محل بوده که اکنون اثاری از ان دیده نمی شود و طایفه « کلاچان » در ان مقیم بودند. خیابان شهید « عباسپور» از وسط ان می گذرد و بازار اخوندمحله را به خیابان « ایت الله طالقانی » متصل می کند.

   رمک:

   در قسمت شرقی شهرستان رامسر واقع است. « کلاج کوه » که از شهر های قدیمی رامسر میباشد, در ضلع جنوبی ان قرار دارد و سر راه رمک به « کلاج کوه » و در نوک کوه, قلعه ای وجود دارد که متعلق به قرن ششم است به نام « قلعه بند » که به دستور « کیا بزرگ امید » جانشین « حسن صباح » ساخته شده است. رمک, محل اتصال خیابان های رامسر است. خیابان استاد شهید مطهری, بلوار « امام خمینی », بلوار « امام رضا (ع) » و بلوار « ایت الله کاشانی » در « میدان بسیج به هم متصل می شوند » و شهر رامسر را با سادات شهر متصل میکند. فامیل اکثر انجا « مشکوری, کاکوان  و کاکویی » با پسوند و پیشوندهای گوناگون است. هتل های بزرگ و اب معدنی های رامسر حد فاصل ابریشم محله و رمک قرار دارد. فرودگاه رامسر در قسمت شمالی ان است.

   شاه منصور محله :

   در غرب رود خانه « ترک رود » و سر راه « طالش محله فتوک » قرار دارد و منصب به « شاه منصور » میبلشد که در نیمه ی دوم قرن دوازدهم می زیست. نام فامیلی اکثر مردم ان جا «شاه منصور » است.

   طالش محله (تالش) :

   در اکثر نقاط گیلان و مازندران محلاتی به نام ( طالش ) وجود دارد. در شهرستان رامسر، سه محله به همین نام وجود دارد: طالش محله فتوک، طالش محله رمک، طالش محله مارکو، و طالش سرا که در مسیر جاده « جنت رودبار » قرار دارد. طالش قبیله ای بزرگ بود که قبل از ظهور اسلام در سراسر کوهستانهای گیلان با نام « طالش » و یا « گالش » و تا حوالی « قفقاز » می زیستند. اهالی « فتوک » از مردمان ناحیه کوهستانی « پتک » که در ضلع جنوبی « طالش محله » قرار دارد، هستند. محصولات ان جا برنج، مرکبات و چای است.

   لپاسر:

   لپاسر تا قبل از قرن بیستم به نام « لپاور » نامیده می شد که در جنوب شهر رامسر و خیابان استاد شهید « مطهری »  قرار دارد و قسمت شمالی خیابان استاد شهید مطهری و درست روبروی « لپاسر » نارنج بن و « غریب محله » قرار دارد.

   لمتر:

   یکی از محلات قدیم رامسر است. به روایت محلی مردم اولیه این محل از اهالی « رود بار » می باشند که به این محل مهاجرت کرده اند. حد فاصل بلوار آیت الله طالقانی و بلوار معلم قرار دارد. از محلات ساحلی شهر رامسر است.

   سادات شهر:

   شهری است واقع در شرق شهر رامسر که قبلا « معاف محله » نام داشت. و از توابع « گرجیان » بود و گرجیان نام ولایتی بود حد فاصل « شیرود » و « رمک ». سادات این منطقه در « بریشی » مقیم بودند که به مرور زمان به « سادات محله » و اکنون به « سادات شهر » معروف است کوچ کرده اند. گروهی از سادات « پلاسیدی » در این شهر زندگی می کنند. مقبره عارف بزرگ « اقا بسمل » و جد او « پلاسید » در این شهر قرار دارد.

   شهر کتالم:

   قبل از سال 1320 هیچگونه ابادی در ان وجود نداشت. با توسعه صنعت چای کاری، منطقه زیر کشت چای رفت و به صورت شهری نو بنیاد درامد. « قلعه مار کوه » در قسمت شرقی این شهر قرار دارد. تاریخ بنای ان معلوم نیست. خواجه رشید الدین فضا الله در کتاب « جامع التواریخ » از ان سخن به میان اورده است. در قرن ششم به تصرف اسماعیلیان در امد و « کیامحمدبن علی خسرو فیروزی » را حاکم ان کرد. ار محلات معروف شهر کتالم، بریشی، خانه سر، دشت جلم، پیازکش، طالش محله، کوزه گر محله، کرد محله شرقی، کرد محله غربی، مشاکلایه، میانحاله، نیاسته، تلارسر یا طالارسر، مارکوبن و تجن پوده را می توان نام برد. کردمحله و مشاکلایه از قدمت بیشتری برخوردار است. کوزه گرمحله را « خمرمحله »  هم می گویند.

   جواهرده:

   « گورستان گبری » حکایت از قدمت تاریخی ان دارد. پیش از ظهور اسلام مردم پیرو ایین « مزدیستا » بودند. بهعد ها جواهرده مرکز ولایت « تنهجان » شد که سادات « کیا یی ملاطی » بر ان حکومت می کرد. جواهرده از مناطق ییلاقی و خوش اب وهوای شهرستان رامسر است. محلات معروف ان اوشیان سر، سید محله، بریشی محله، اموسی خیل، جولاخیل، صیقل محله، چاک دشت، رمک محله، فتوک محله، تنگدره و کهنه تنگدرهاست. سلمل، پایین مازو، جیر کوه یا جورکوه، فلیک دم، چتوک، مد کوه، زرودک، بازرش و کنارود از روستاهای جواهرده است. مسجد « آدینه » از معروف ترین مساجد ییلاق جواهرده است که احتمالا در اواخر قرن سوم، در دوره حکومت « ناصر کبیر- حسن الاطروش » ساخته شده باشد. در سال 1045 هجری قمری مسجد بر اثر زلزله ویران شد و در همان سال توسط « ملاشریف » یا « شل شریف » تجدید بنا گردید. ( مسجد آدینه در محل شِل محله جواهرده قرار دارد که اکنون نام ان به فراموشی سپرده شده است )

   جنت رود بار:

   نام قدیمی ان جَنده رود بار و مرکز دهستان کوهستانی بخش مرکزی شهرستان رامسر بود و در 42 کیلومتری جنوب شرقی رامسر قرار دارد. در دوره حکومت پهلوی به جنت رود بار تعغییر نام یافت. جنت رود بار در قدیم ییلاق « سادات کیا » و در واقع پایتخت تابستانی ان بود. سید ظهیرالدین مولف کتاب تاریخ « طبرستان، رویان و مازندران » به جنت رود بار سفر کرده و مهمان حاکم وقت ( میرزا علی بیه پیش ) بود. روستای معروف جنت رودبار عبارتند از : گلین، ایزکی، اکراسر، نمکدره، چورتی، آرمو، آغوزکی، سرمشک، پلهم جان و لیماک ده. طبق اخرین سر شماری جمعیتی ان 348 نفر (162 نفر مرد و 524 نفر زن ) خانوار 102 خانواده می باشد.

   کلایه بن:

   روستای کلایه بن در قسمت شرق شهر کتالم و در ابتدای پل رود خانه « نسارود » واقع است. نام و فامیل اکثر اهالی ان جا با پسوند و پیشوند « محتشم » است. 247 خانوار در انجا زندگی می کنند. طبق اخرین سرشماری 1025 نفر جمعیت دارد که 501 نفر مرد و 524 نفر زن می باشند.

   چالکرود:

   از روستاهای دهستان چهل شهیدان می باشد. سر راه رامسر- تنکابن و در قسمت غربی رود خانه « چالکرود » قرار دارد. قلعه مارکوبن که از قلاع معروف رامسر می باشد بر جاده و روستا چالکرود اشراف دارد. 115 خانوار با جمعیت 461 نفر ( 117 نفر مرد و 234 نفر زن ) در ان جا زندگی می کنند.

    شستا:

   روستای شستا در غرب غرب میرزا کوچک خان و در قسمت شرق قلعه مارکوبن و حد فاصل رود خانه « نسارود » و « چالکرود » واقع است. در قسمت جنوب غربی ان روستای « راجوب » قرار دارد. عمده محصولات ان برنج و مرکبات است. نام فامیل اکثر اهالی ان جا ( کیهانیان ) است. 145 خانوار با جمعیت 621 نفر که 208 نفر مرد و 313 نفر زن در روستای شستا زندگی می کنند.

   لیماک :

   در هفت کیلومتری جاده اصلی رامسر – تنکابن و در قسمت غربی جاده میرزا کوچک خان واقع است. شعل اکثر مردم ان، کشاورزی ( مرکبات، کیوی و برنج ) است. به تازگی بازار هفتگی ( یک شنبه بازار ) در ان برگزار می گردد. دارای کارخانه چای خوشک کنی و مرکز مخابرات است و نام فامیل اکثر اهالی ان جا « خلعتبری » و منطقه مهاجر پذیر است. دارای 168 خانوار و جمعیت ان 735 نفر ( 367 نفر مرد و 368 نفر زن ) است.

   گالش محله:

   روستای گالش محله، مرکز دهستان چهل شهیدان می باشد که در حدود 10 کیلومتریی جاده اصلی رامسر – تنکابن و در مسیر اصلی جاده ی میرزا کوچک خان قرار دارد. جاده مذکور روستا را به دو قسمت غربی، شرقی تقسیم کرده است. دارای سالن ورزشی، مرکز خدمات کشاورزی و تاسیسان اب شهری می باشد. بخشی از اب مصرفی شهر رامسر از این روستا تامین می شود. نام فامیل اکثر مردم ان جا با پسوند و پیشوند « گالش » می باشد. 181 خانوار با 737 نفر جمعیت ( 364 نفر مرد و 373 نفر زن ) دارد.

   طالش سرا:

   در حدود 10 کیلومتری جنوب غربی روستای گالش محله، مرکز دهستان چهل شهیدان قرار دارد. سد « میجران » در قسمت شمالی این روستا احداث می شود. اکثر اهالی روستای مذکور، مهاجرین روستای « چورته » جنت رود بار هستند. به همین دلیل نتم فامیل انها با پیشوند و پسوند « چورته » همراه است. بر اساس اخرین سر شماری 32 خاموار 187 نفر جمعیت ( 90 زن، 97 مرد ) می باشند.

   اشکور:

   اشکور در 120 کیلومتری جاده اصلی رامسر – تنکابن در قسمت جنوب غربی شهرستان رامسر و در منطقه کوهستانی . صعب العبور قرار دارد. چهار جهت ان را کوههای بلند و پر برف بزاکوه، خش چال، سماموس و دیلمان کوه احاطه کرده است. اشکور به وسیله جاده سوشه به مرکز دهستان راه دارد. این دهستان دارای 14 روستا، ابادی و مزرعه می باشد. از شمال به دهستان جنت رود بار، از جنوب به رود بار الموت و معلم کلایه قزوین و از مشرق به مراتع شهرستان تنکابن و از غرب به اشکور سفلی شهرستان رودسر متصل است. دارای اب لوله کشی، برق، درمانگاه و 11 واحد اموزش ابتدایی و راهنمایی می باشد. از روستاها و ابادی  های معروف ان می توان از تمل، میج، لج، آکنه، افی، کلایه، نداک، نارنه، یازن و سپارده نام برد. طبق اخرین سر شماری ( 41 خانوار 2192 نفر « 1092 مرد و 1100 زن ») جمعیت دارد.

   دالخانی:

   در حدود 25 کیلومتری جاده میرزا کوچک خان به جنت رود بار قرار دارد. قبل از احداث جاده ماشین رو، محل استراحت کوچ ییلاق و قشلاق مردم کتالم، چالکرود و اهالی حومه ان بود. منطقه ای است جنگلی و خوش اب و هوا و دارای چشمه سارهای سرد و خوشگوار و گردشگاههای مفرح که معروفترین ان « سیاسرد » است. در کوههای اطراف ان معادن شن وجود دارد که اکنون نیز مورد بهره برداری قرار می گیرد.

                                                           پایان   

                                                                                        علیرضا مهدوی پور

بر گرفته از کتاب اهل بیت مهتاب