مبلمان شهری

شهر یک اثرهنری بزرگ است که آفرینندگانی به وسعت خود و به تعدادجمعیتش دارد. (کریستوفر الکساندر)

اگرمیخواهید احترام مدیران شهری را نسبت به مردم بسنجید، به مبلمان آن شهرنگاهی بیاندازید.(ضرب المثل انگلیسی)

هدف طراحی شهری و مبلمان آن ایجاد محیطی خلاق و پرورنده برای مردمی است که در آن زندگی می کنند.

مبلمان شهری چیست ؟

در فضای میان ساختمانها و بناها ، عناصر مکملی نیاز است تا زندگی شهری را سامان بخشد ، تجهیزاتی که همچون اثاث یک خانه ، امکان زندگی را در فضای محصور میان سنگ و بتن و شیشه فراهم آورد.

« هدف طراحی شهری و مبلمان آن ایجاد محیطی خلاق و پرورنده برای مردمی است که در آن زندگی می کنند »

چنین محیطی با گوناگونی بسیار ،آزادی انتخاب به افراد میدهد و زمینه خلاقیت را فراهم می آورد،

فضای شهر حداکثر ارتباط را با مردم و زیستگاه پیرامونشان برقرار میسازد و تنها یک وسیله برای در اختیار گذاردن تمام اینها دردست دارد : “ امکانات مناسب شهری"

مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیاء، دستگاهها،نمادها،خرده بناها،فضاها و عناصری گفته می شود که چون در شهر و خیابان و در کل در فضای باز نصب شده اند و استفاده عمومی دارند، به این اصطلاح معروف شده اند.

مبلمان شهری، 4 جریان مهم زندگی را در شهر تنظیم میکند :

1. حرکت (جابجایی/ رفت و آمد/ گردش)

2. سکون (توقف/ مکث/استراحت/آرامش)

3. تفریح (بازی/سرگرمی/ شوخی/ هیجان)

4. اضطراب(عجله/ سردرگمی/ تنش )

امروزه مشکل اصلی تهران بزرگ در دو بعد حرکت شهری (سواره و پیاده) و مشکلات ادراک و رفتار در منظر شهری قابل بررسی است.

بنابراین وظیفه ومسئولیت خطیری برای برنامه ریزی، ساماندهی،آرام سازی و بهسازی فضا و تجهیزات شهری بردوش مسئولین ، مدیران ،طراحان وهنرمندان ایرانی میباشد.

ساختار برنامه ای که میتواند شهر را از هر دو بعد منظرشهری و حرکت درشهر ساماندهی نماید به دو بخش اصلی تقسیم بندی میشود:

1- طراحی محیطی و نمای شهری:(سیما و منظر شهر)

فضا سازی، محوطه سازی،کف سازی،پیاده راه سازی،مرمت،نما سازی،پاکساز ی جداره های شهری،برنامه ریزی برای احیای بافتهای با ازرش تاریخی،فرهنگی،معماری و کاربردهای شهری،آرام سازی وایجاد گشایش و آسایش روانی در محیط.

2- مبلمان و تجهیزات شهری:

شامل کلیه ملزومات و اثاثیه شهری که در محیط شهر قرارمیگیرند و بیش از یکصد عنوان تقسیم بندی میشود.

تقسیم بندی عناصر مبلمان شهری در کل میتوان در چهار گروه اصلی معرفی نمود:

الف- مبلمان خیابانی

ب- مبلمان پارکی و تجهیزات زمین بازی کودکان

ج- مبلمان ترافیکی (تابلوهای خیابانی و تجهیزات راهنمای ترافیک شهری)

د- سازه های اطلاع رسانی و تبلیغاتی

استفاده از تجهیزات و مبلمان مناسب تا حد زیادی اثر مثبتی بر روی شهروندان و استفاده کنندگان از محیطهای شهری داشته باشد.به مردم این امکان را میدهد که در فرصت های لازم ازنشستن و دیدن فضای شهری لذت برده و حتی ارتباط اجتماعی و کلامی با یکدیگر برقرار نمایند.

- اهمیت توجه به هویت و فرهنگ

- از دیدگاه طراحان، انتخاب و طراحی مناسب مبلمان شهری، حفظ هویت مکان و نمود بیشتر آن را ممکن می سازد.این برخورد در احیای مناطق تاریخی و سنتی بسیار موثر است.

- باید میان بافت اجتماعی و فضای شهر توازنی ایجاد کرد.

- به اتکای همین بافت اجتماعی تثبیت شده و ریشه دار میتوان خیانهای محله و شهر را به گونه ای مجهز کرد که برای حفظ محیط و رفاه و بازتاب فرهنگ آن جامعه و محل باشد.

-در حقیقت، فراهم آوردن امکان بهره گیری رفاهی و زیبایی شناختی از محیط زیست، به معنای ارج نهادن به زندگی و ارزشهای تمدن است.

یکی از دلایل مهم بی هویتی تهران، عدم توجه به تفاوتهای موجود بین فضاهای مختلف شهری،اکتفا نمودن به طرحهای یکنواخت و به اصطلاح استاندارد و پرداختن به ظرفیتهای مفهومی است بدون در نظر گرفتن ارزشهای زیباشناسی شهری و هنری ، و بسنده نمودن به امکانات تولید و صنعت آنهم از نوع ابتدایی ترین آن.

شعار زیبای شهر ما خانه ما هنگامی عینیت می یابد که شهروند تاثیرات آن را در محیط مشاهده نماید .که این امر ب بهبود وضعیت کیفی و کمی پروژه های انجام شده در سطح شهر و جلب مشارکت مردم درزمینه حفظ ،نگهداری و....اموال عمومی شهری صورت می پذیرد.

بنیادی ترین اقدامی که میتواند در کنار ساماندهی مبلمان شهری، بافت شهر را از نظرکیفی به وضعیت مطلوب نزدیک سازد:تهیه الگوها، ضوابط قابل انعطاف و سنجیده برای بهسازی و توسعه، آینده نگری هوشمندانه.

ما باید آینده نگری کنیم و آینده نگری نیازبه کوشش:پژوهشگری/سیاستگزاری/برنامه ریزی.

اصول طراحی ایرانی:

بایستی از نکات مهم و مثبت طراحی در آثار معماری، محوطه سازی، باغ آرایی، صنایع دستی و....بهره بردوآنرا با روشهای نوین ساخت و ساز و مواد و نیازهای امروز مردم هماهنگ ساخت تا پاسخگوی نیازهای زندگی مدرن و هویت بخشی به محیط زیست شهری باشیم.

مشکل چیست؟

یک شهر برهنه و بدون مبلمان، امکانات مناسبی برای مردم خود ندارد.

یک شهر زیبا : شادابی ، نشاط و آرامش دارد و مورد استقبال قرار میگیرد.

شناسایی مهمترین اجزای مبلمان شهری

- نشیمن شهری/ نیمکت / سکوی نشستن Seating / Bench

طراحی نیمکت و نشیمن مناسب به مردم این امکان را میدهد که در فرصتهای لازم از نشستن و دیدن فضای شهری لذت برده وارتباط اجتماعی و کلامی با یکدیگر برقرار نمایند (تعامل انسانی).نصب سطوح نشیمن زیبا و مناسب، نشاندهنده احترام مدیریت شهر به مردم است.

- نرده و جدا کننده های شهری : تقسیم و تعریف فضا/ Fencing / Railing / Barrier

نظم/ ایمنی/ هویت بخشی. برای جداسازی و تعیین حریم، توجه ویژه ای به طراحی این وسایل میشود.

 -راه بند/ تیرک : تعریف و جدا نمودن فضا / محدودیت عبور/ احترام به پیاده Bollard / Stopper

سطل زباله : نظافت و بهداشت عمومی / احترام به شهروند / نظم و آراستگی Litter Bin / Waste Bin

بسیاری از شهرهای جهان بوسیله فرهنگ سازی بدنبال کاهش مخزن زباله وآموزش تفکیک زباله از مبدا هستند.بنابراین تعداد مخازن کمتر شده و شیوه طراحی بر اساس نصب در فواصل بیشتر و هماهنگ با طراحی شهری انجام میگیرد.

 -سرویس بهداشتی(توالت شهری): نظافت و بهداشت شخصی و عمومی/سازه موقت و قابل حمل City Toilet / Public Toilet / Portable WC

 -سرپناه ایستگاه اتوبوس : مکان انتظار و توقف/ سرپناه/ اطلاع رسانی/ نشانه شهری Bus Stop Shelter

 -ایستگاه تاکسی:مکان توقف تاکسی و مسافر/ سرپناه/ نشانه/ ایجاد نظم و زیبایی Taxi Stand

 -پل عابر پیاده : ترافیک روان پیاده و سواره / ایمنی و آسایش پیادهFoot Bridge