انچه در رابطه با مطا لعات شهرنشینی ، توسعه شهری ، سیاست گذاری وبرنامه ریزی های هدایت توسعه وگسترش شهری حائز اهمیت بسیار است : تولید ادبیات نظری وطرح نظریاتی استکه مطالعات مذکور بتوانند با در نظر داشتن انها انجام شوند .
امروزه با کمی دقت در میابیم ، علت کلیشه ای وتقلیدی بودن اغلب برنامه ریزی ها وبهمین سبب ناکارامدی انها علاوه بر وجود موانع اقتصادی ، سیاسی وناهنجاری های موجود ، کمبود چنین اندوخته های تئوریک است .
نکته بسیارمهم دیگرا ینکه : به علت کمبود مطالعات واندوخته های نظری مذکور وعلاوه بران ، ناچیز بودن ، اشاعه انها در افکار عمومی ، هنگامی که فرصتی برای تجدید نظرهای اساسی فراهم می شود ( فرضا" زمان تجدید نظر وهماهنگ نمودن اهداف برنامه ریزی ها ، در سا لهای بعد از انقلاب ، با اهدافی که تضمین کننده منافع جمعی بودند ) اصولا شرایط سیاسی لازم ( فرضا" حمایت افکار عمومی ) بر ای اعمال تجدید نظرهائی که تامین کننده منافع جمعی است ، فراهم نگردید . بنابر این ، دست اندر کاران ومشاورانشان ، گوئی در عمل چاره دیگری جز تکرار راه حلهای به بن بست رسیده وازمون شده قبلی را ندا شتند !
در رژیم سابق همانند بسیاری از رژیم های خودکامه مشابه ، به پژوهند گانی که میتوانستند با کار مداوم ، به تدوین نظریات وفراهم اوردن توشه نظریء مورد بحث بپردازند ، نه تنها هیچگاه فرصت وامکانات لازم داده نمیشد . بلکه در اکثر موارد با ایجاد مشکلات ، مانع شکل گیری وتولید چنین ادبیاتی میشدند . چون بهر حال اینگونه مطالعات با محتوای غا لبا" انتقادی- سیاسی شان ، از یکطرف برملا کننده عدم کارائی دستکاه اجرائی و ناتوانی ان بوده واز طرف دیگر بی عدالتی و وابستگیهای حاکمیت را بیش ازپیش افشا مینمودند . یکی از عللی ، که تکنوکراسی وارداتی از طریق مشاوران مختلف نظیر : گروه مشاوران هاروارد 1 ، ستیران 2 ، و امثالهم ، پیش از انقلاب ، فرصت جولان یافته بودند ، تا اندازه زیادی ناشی ازهمین وضعیت تحمیلی بود . بعد ازانقلاب هم با اینکه در بسیاری جهات زمینه برای اینگونه تجدید نظرها مبتنی بر منافع جمعی فراهم شده بود . چون با امکانات کافی وبیش از همه اراده سیاسی لازم (حال بهر دلیل ) انچنان که باید همراه نبود ، ( ودر واقع به جای پرداختن به چه باید کردها ، ره افسانه زده وجدالهای حیدر نعمتی را دامن زدند ) رفته رفته ، همان روال پیش ازانقلاب در این امور برقرار شد . امروزه توان کارشناسی جامعه ، در مقولات مربوط به بحث حاضر، بدون پشتوانه نظری وتحقیقاتی غنی ومورد استناد ، بازهم گرایش به سوق دادن روند تصمیم گیری ها ، به سمت الگوهای کلیشه ای دارد . همان گونه که در رژیم سابق دست بدامان مشاوران غربی خاصه امریکائی ، بودند هم اکنون هم فرضا" دررابطه با مسائل تهران جشم به هدایت دیگران دارند!؟ (همکاری تهران وپاریس در تهیه طرح جامع تهران!؟ ) ادامه مطلب ...
باتوجه به انچه تاکنون در بخشهای پیشین این سایت مطرح گردید : مهمترین گرایشء روند شهرنشینی معاصرکشور، استقرارمتمرکزدرفضا ، خاصه در منطقه کلان شهری تهران ، میباشد . تمرکزی که میتوان گفت : بطورکلی معلول ، انکشاف اقتصاد مبتنی بربازاردریک وضعیت توسعه نیافته پیرامونی ، است . البته باید اضافه نمود : این انکشاف بسته به شرایط ساختاری تاریخی دوران معاصر جامعه ما – وضع موجود بخش شهری کشورومشروط کننده های ساختاری و موقعیت منطقه ای ان – ازنظرکمی وکیفی ، شکل تحقق خاص خود را داشته است . اما دراین رابطه انچه سعی نمودیم بیشتر برجسته نمائیم ، این واقعیت بود که : تمرکرمذکور برخلاف برداشت رایج وغالب میان دست اندرکاران وبرخی کارشناسان ما ، که مرتبا این ویا ان راهکاررا برای اجتناب ازان پیشنهاد مینمایند ، توجه ندارند، که گرایش به تمرکز دراین مرحله ازتوسعه کشورعملا"«غیر قابل اجتناب » است ! بنابراین ، اگرفرض غیرقابل اجتناب بودن انرا ، که جهت اثبات ان ادله بسیاری دربخشهای پیشین این سایت ارائه شد ، بپذیریم ؛ دراین صورت علت ناکارائی طرحها وبرنامه ریزی های جاری ، که دربخش شهری کشوربه اجرا درامده اند ، بروشنی مشخص خواهد شد . همچنین دراین زمینه این مهم نیزمطرح گردید که : اگرچه علل تمرکز مورد بحث را باید درانکشاف اقتصاد مبتنی بربازاردروضعیت توسعه نیافته پیرامونی – البته با توجه به ویژگیهای ساختاری تاریخی دوران معاصرکشور- جستجو نمود . اما تشدید مشکلات وگاه تبدیل به معضل شدن مشکلی دراین زمینه ، در شرایط کنونی ، ازیک سوبه علت تحولاتی استکه درسطح جهان ، دردهه های پایانی سده گذشته درنظام سرمایه داری بوقوع پیوست . تغییراتی که تاثیر مستقیم ویا غیرمستقیم ان - خاصه با تحمیل ویا تاثیرغیرمستقیم نسخه های اقتصادی نئولیبرالی درسطح جهان وتاثیران براوضاع اقتصادی جاری - درتشدید مشکلات مذکوردرکشورما نیزاثرداشت . ازسوی دیگربکارگیری الگوهای – دراین مورد برنامه ریزی شهری - کلیشه ای و سیاست گزاری های دستوری ، نظیراهدافی که طرحهای جامع درکلان شهرهای کشور پی میگیرند ، همچنین سیاست گزاری هائی که به اصطلاح جهت "تمرکز زدائی " اتخاذ گردیده اند - سیاست گزاری هائی که در تقابل باروند های در جریان بوده - بگونه ای عمل نمودند که ، بجای حداقل تعدیل مشکلات ، خود مزید برعلت شدند . انچنانکه برون رفت رفع ویا تعدیل مشکلات پیش رو را در بعضی موارد تقریبا" غیر ممکن نمودند . این وضعیت به گونه ای درجریان بوده وهست که ، بواقع وبا استناد به انچه شاهد انیم ، چنین بنظرمیرسدکه : گوئی ما امرمهم توسعه شهری کشور ، درراستای پاسخگوئی به مطالبات واقعی مردم و به بیانی دیگرهم اهنگ نمودن تحولات ان با روند توسعه کشورکه ، مشروط به فراهم اوردن شرایط همه جانبه اقتصادی اجتماعی وبویژه سیاسی میباشد ، را میخواهیم با تصورات عمدتا" کلیشه ای خود ، بااین یا ان طرح که اکثرا" بیش ازمشتی توهمات وارزوهای نشدنی نیستند ، بصورت سلبی ودستوری همراه با محدویت های متنوع ومصوبات این ویا ان شورا و یا توصیه این یا ان مشاور ، به سرانجام برسانیم !؟ هنگامی که این اقدامات را ه بجائی نمیبرند ومشکلات را تشدید میکنند ، باکمال تاسف ، با طرح توهمات نا شدنی دیگرنظیرانچه این روزها شاهد آنیم ، مانند : تخلیه تهران ! انتقال پایتخت ، مهاجرت معکوس و سایرنسخه های پولپوت گونه هم ، مشکل را به معضل تبدیل مینمائیم ، وهم موجب بی اعتباری سیاست گزاری وتصمیمات اتخاذ شده نزد افکار عمومی میشویم . ادامه مطلب ...
از گذشته های دور، به علت اختلافات طبقاتی، اقتصادی، نژادی
ومنطقه ای، مردم بطور یکنواخت از حقوق انسانی بهره مند نبوده اند. بدلیل یک
سلسله مبارزات و تلاشهای گسترده ، بروزجنگ های آزادی بخش وزندگی شهری و
اجتماعی، کم کم برابری افراد وحق تعیین سرنوشت مورد توجه قرار گرفت واساس
وپایه مردمسالاری و نظام پارلمانی و دموکراسی که حاکمیت آن برخواسته از
اراده مردم است ریخته شد.
انسان ها در طول تاریخ همواره به دنبال عدالت
و برابری در اداره امور خود بوده و راههای گوناگون برای مساوات ، عدالت و
برابری را آزمون کرده اند. دموکراسی تاریخی طولانی دارد و در سراسر این
مبارزه ، کوشش برای برقراری حق تساوی کلیه افراد بالغ برای شرکت در اداره
مملکت و چگونگی اعمال این حق مورد توجه بوده است.
ادامه مطلب ...
طی تاریخگذاری دقیقی که روی زغالسنگهای به دست آمده از گوهرتپه مازندران در دانشگاههای اروپایی انجام گرفت، سرانجام دریافتند که از 5 هزار و 600 سال قبل روند این شهرنشینی آغاز شد.
علی ماهفروزی، سرپرست کاوشهای باستانشناسی گوهرتپه با اعلام این مطلب به میراث خبر، گفت: با توجه به شواهد باستانشناسی گوهرتپه و دیگر محوطههای باستانی مازندران و جنوب شرق دریای خزر، از 4 هزار و 500 سال قبل وارد مرحله شهرنشینی شد، اما پیش از آن، این روند از 5 هزار و 600 سال قبل آغاز شده است.
متفکر بزرگ مسلمان، ابنخلدون (1406-1332 میلادی)، در نظریه تغییرات دورهای خود جمعیت را به عنوان مهمترین وسیله برای تأمین و تضمین امنیت سیاسی، نظامی و مصون بودن در برابر تهاجمات و جنگها میداند.
مطابق نظریه تغییرات دورهای ابنخلدون، در گذشته، شکوفایی تمدنها(رشد اقتصادی و تأمین و تضمین امنیت سیاسی و نظامی) و افزایش جمعیت با یکدیگر دارای ارتباط مستقیم و مثبت بودند طوری که جمعیت در شرایط شکوفایی و رونق اقوام روبه افزایش مینهاد، در حالی که تنزل و فروپاشی تمدنها به کاهش جمعیت منجر میشد. وضعیت جمعیت مصر به عنوان یکی از قدیمیترین تمدنهای بشری نمونهای از این نظریه ابنخلدون است. مطالعه تحولات جمعیت مصر از قرن ششم قبل از میلاد تا دوره معاصر توسط هولینگس ورث (1969) در اثرش تحت عنوان «جمعیتشناسی تاریخی» به خوبی نشان میدهد که افزایش و کاهش جمعیت معمولا با شکوفایی و افول این تمدن بزرگ همراه بوده است.
توماس رابرت مالتوس (1766-1834 میلادی)را میتوان سرشناسترین چهره مخالف افزایش جمعیت دانست که نظریات جمعیتی وی و همفکرانش به رغم پارهای نارساییها، زمینههای مناسبی را فراهم آورد تا پیامدهای مخرب رشد شتابان جمعیت و ضرورت کنترل آن به طور جدی و جهانی مورد توجه قرار گرفت. به طور خلاصه، مالتوس معتقد بود که رشد منابع غذایی بسیار بطئی و کند(به صورت تصاعد حسابی) رشد جمعیت بسیار تند و شتابان(بهصورت تصاعد هندسی) است. به عقیده وی، تداوم این روند و عدمچارهاندیشی سبب میشود تا جامعه بشری با تهدیدهای جدی شامل وقوع جنگها و خونریزیها مواجه شود. ادامه مطلب ...
در جهان امروز یک فرد ممکن است نداند بازارها چگونه رفتار میکنند اما گرایشهای جمعیتی میتوانند نکاتی آموزنده و نسبتا قطعی را دستکم درباره نحوه برخورد با بحران دیون، مالیات، بیکاری و حقوق افراد در اختیار ما بگذارند. نادیده گرفتن گرایشهای جمعیتی بزرگ که به هفت مورد آن در ادامه اشاره میشود، با هر احتمالی منتهی به سیاستهایی ناشیانه و بد طراحی شده، برنامههایی غیرقابل دوام و منابع تلف شده خواهد شد.
نرخ رشد جمعیت جهان
نخستین گرایش؛ جمعیت کنونی جهان که حدود هفتمیلیارد نفر برآورد میشود، با رشد سالانه 1/1درصدی یا افزایش 78میلیون نفر در سال روبهروست. این رقم تقریبا نصف نرخ رشد جمعیت در اواخر سالهای 1960است که به نقطه اوج 2/1 رسیده بود. گرچه نرخ رشد جمعیت جهان همچنان بهدلیل کاهش موالید کند میشود، برآورد شده است که جمعیت کره زمین در سال2025 به هشتمیلیارد نفر برسد. این نرخ رشد موجب میشود نیروی کار جهان ( 15تا 64ساله) به 610میلیون نفر و جمعیت بیش از 65ساله به 290میلیون نفر تا سال 2025( بهترتیب 13و 52درصد افزایش) برسد. ادامه مطلب ...
تهران این روزها بزرگتر از آن است که بتوان آنرا تنها یک شهر نامید. تهران امروزه به شکل یک ابرشهر درآمده است؛ شهری متشکل از تمام مناطق ایران. تهران ایرانشهری بزرگ است.
در سالهای گذشته مهاجرت از روستا به شهرهای بزرگ رشد بسیاری داشته است. فرایند مهاجرت موضوع پیچیدهای است که نهتنها حجم و رشد جمعیت یک جامعه را تحتتأثیر قرار میدهد بلکه تغییرات فرهنگی و اجتماعی بسیاری را در زندگی شهری و شهرنشینی ایجاد میکند. ازجمله این تغییرات رشد جمعیت شهری و نبود امکانات لازم رفاهی متناسب با جمعیت است. عواملی از قبیل ترافیک، آلودگی هوا، محدود بودن وسایل حملونقل عمومی و... ازجمله نیازهایی است که با توجه به رشد جمعیت باید به گسترش آن پرداخت که متأسفانه با مهاجرت بیرویه و گسترش جمعیت شهرها، امکانات رفاهی رشد چندانی نداشته است؛ که این امر رفاه و آسایش شهروندان را دچار مشکل میکند. ادامه مطلب ...
حتی برخی نیز از پیگیری مصوبات مجلس مبنی بر ایجاد درآمدهای پایدار در شهرداری تهران سخن گفتهاند. برخی نیز از اولویتهایی نظیر مدیریت یکپارچه شهری میگویند.
اینها برخی از اولویتهای شورای شهر چهارم است که منتخبین چهارمین دوره شورای شهر تهران از آن سخن گفتهاند؛ منتخبینی که چهرههای با تجربه نیز در آن کم نیست و بسیاری از آنها در مدیریت شهری و اتفاقا در برخی از موضوعات آن تبحر خاصی دارند. در این راستا کارشناسان اما اولویتهای دیگری برای مدیریت شهری و فعالیت شورای شهر تهران قائل هستند؛ اولویتهایی که از دیدگاه کارشناسان مطرح میشود مواردی است که در راستای توسعه پایدار شهر تهران مطرح میشود.در همین راستا با مهرداد مالعزیزی یکی از کارشناسان در این زمینه به گفتوگو نشستیم.
شهر
اردبیل که به دیار دارالارشاد و شیخ صفی ملقب است از مدنیت بالایی
برخوردار بوده و فرهنگ شهرنشینی در آن از برجستگیهای خاص سود میبرد.
ادامه مطلب ...
با روی کار آمدن دولت نهم زمزمههایی از ایجاد و ساخت واحدهای مسکن مهر در سراسر کشور برای جلوگیری از افزایش بیرویه قیمت مسکن به گوش رسید.
به گزارش ایلنا، بعد از مدت زمان کوتاهی این طرح وارد فاز اجرایی شد و عملا ثبت نام از متقاضیان مسکن مهر هم در بخش کارمندی و هم آزاد آغاز شد.
این طرح در ابتدای راه خود، طرفداران و متقاضیان بسیاری داشت، تا جایی که برخی از تعاونیها به حالت اشباع رسیدند و برخی از خانوارها موفق به ثبت نام نشدند.
این وضعیت تا مدت زمانی باقی ماند و با ورود به عملیات ساخت واحدها و افزایش سهم آورده برخی از متقاضیان در نیمه راه، به دلایل مختلف بازماندند و از عضویت در تعاونیهای مسکن مهر انصراف داده و سهم آورده خود را پس گرفتند.
حال علت این امر در چند مقوله خلاصه میشود: ادامه مطلب ...