شورایاری ها اساس مدیریت محله محور

امروزه اداره کلانشهرها با توجه به وسعت و تنوع فرهنگی و قومیتی آنها و گسترش دایره حقوق افراد، تنها از عهده مدیریت متمرکز مستقر در ادارات شهرداری بر نمی آید زیرا احاطه بر مشکلات و خواست های واحدهای کوچک تر اجتماعی که محلات را شامل می شود نیازمند ارتباط مستمر مدیریت شهری با مردم است.

.

بر همین اساس در جوامع توسعه یافته شوراهای محلی که در واقع اجزای کوچک تر پارلمان شهری هستند با ایجاد امکان ورود نمایندگان هر منطقه و محله به این پارلمان امکان پیگیری خواست ها و نیازهای محلات را در مجموعه مدیریت شهری فراهم می کنند. در کشور ما نیز شورایاری ها با توجه به وسعت تهران برای ایجاد ارتباط پیگیرانه با مدیریت کلانشهر و نزدیکی هرچه بیشتر خواست مردم و اراده مدیران تاسیس شد هرچند به نظر می رسد این نهادهای مدنی کارکردهایی متفاوت از آنچه در دیگر کشورها از آنها انتظار می رود بر عهده دارند.

شوراهای محلی در سیستم های پیشرفته اداره شهر دارای اختیارات و حوزه فعالیت مشخص و تعریف شده یی هستند که انتخاب شهردار منطقه یا محله و نظارت بر چگونگی اجرای مصوبات پارلمان شهری و رسیدگی به درخواست های مردم از آن جمله است.

این در حالی است که شورایاری ها در تهران به گزارش دهندگان مشکلات محله به مجموعه مدیریت شهری یا در خوشبینانه ترین حالت به مشاوران اعضای شورای شهر تبدیل شده اند که چندان جدی گرفته نمی شوند.

این در حالی است که غالباً در کشورهایی که شوراهای محلی دارای کارکرد سیستماتیک هستند و در تصمیم گیری ها نقش و جایگاه مشخص دارند محله به عنوان کوچک ترین واحد شهری یکی از اساسی ترین تقسیم بندی های اجتماعی محسوب می شود چنانچه این محلات دارای هویت قومی، زبانی و یا مذهبی مشخص تابلوداری هستند و از یکپارچگی کالبدی و فرهنگی برخوردارند در حالی که تهران با توجه به رشد مهارگسیخته و موج مهاجرت به آن اساساً دارای مفهومی به عنوان محله با تعریف مشخص اجتماعی و یا محدوده شهری نیست.

با اینکه شهرداری تهران طی دو سال گذشته همواره شعار مدیریت محله محور را سر داده است با این حال با توجه به کاهش ارتباطات و تعاملات بین مردم در کلانشهر تهران عملاً واحدهای شهری به نام محله یا از بین رفته اند یا به واحدهای کوچک تر مانند ساکنان یک کوچه و یا خیابان تقسیم شده اند چرا که علاوه بر نامناسب بودن فضای فرهنگی تهران برای تقویت مناسبات محله یی سیر شهرسازی نیز هرچه بیشتر به سمت جدا شدن آدم ها از یکدیگر دارد.

به همین دلیل شوراهای محلی که اساس مدیریت محله محور هستند پیش از آنکه بتوانند در سیستم های مدیریتی جایی برای خود باز کنند نیازمند حل کردن مشکل بزرگ تری به نام گسستگی فرهنگی و اجتماعی محلات تهران هستند.

اما شورایاری ها فقط دارای وظایف محدود نظارتی بر عملکرد شهرداری یا گزارش مشکلات محله به شورای شهر نیستند بلکه آنها به عنوان نهادهای مدنی می توانند کارکردهای فرهنگی و اجتماعی موثری داشته باشند. شورایاری ها جمع های کوچکی هستند که با توجه به اختیارات محدود خود سعی در کاهش معضلات شهری مناطق محل سکونت خود دارند و دارای وظایف اجرایی نیستند.

شورایاری ها در حال حاضر بیش از آنکه یک نهاد تصمیم گیر یا نظارت کننده بر کار شهرداری باشند به نمادی از «مدیریت محله محور» تبدیل شده اند که مانند خود این شعار کارایی چندانی ندارند. دلیل این موضوع را دکتر نوید سعیدی رضوانی پژوهشگر مدیریت برنامه ریزی شهری چنین بیان می کند؛ «تنها با افزایش ارتباطات در سطح محله و تقویت ارتباط بین اعضای محله و فراهم کردن بستر فعالیت اقشار مختلف می توان اساس توسعه را بر محور محله استوار کرد.» وی یکی از راهکارهای توسعه توان شورایاری ها را تقویت احساس تعلق خاطر افراد نسبت به محل زندگی خود می داند و معتقد است؛ «ایجاد تعلق خاطر در شهروندان نسبت به شهر به عنوان یکی از وظایف مدیریت شهری شناخته می شود که شورایاری ها با انتخاب شهرداران محلی می توانند چنین احساسی را در شهروندان ایجاد کنند.»

به هر روی شوراهای محلی به عنوان نهادهای مدنی که سازوکارهای دموکراتیک تصمیم گیری برای شهر را افزایش می دهد و نیازهای جامعه شهری را با توجه به علایق آنها حل می کند، در کشورهایی که چنین سرمایه های اجتماعی را ارج می گذارند همواره مورد توجه مدیران شهری قرار داشته است.

بر همین اساس شاید زمان آن رسیده باشد که شورایاری ها در ایران به صورت جدی وارد عرصه مدیریت و تصمیم گیری شوند و حتی با وجود فشارهای دولتی که بر نهاد شورا وجود دارد شورای شهر به سمت ایجاد پارلمان شهری حرکت کند