شوراها و مدیریت شهری

رشد فزاینده جمعیت ،تحولات شگرف در عرصه دانش و فناوری ،فرو ریختن مرزهای اندیشه بشری در سایه حاکمیت نظامهای اطلاع رسانی ،عدم توانمندی انسان در همسان سازی خودبا تحولات شگرف ،پیچیدگی روزافزون روابط اجتماعی ،اقتصادی ،فرهنگی میان جوامع مختلف بشری ،تصویری است  که بشر در ورود به قرن بیست و یکم با خود به همراه آورد  .

مدیریت این مجموعه پیچیده موضوعی بسیار اساسی است که پرداختن به آن رویکردی جامع نگر و داشتن درک و شناختی درست از موقعیت ها و منابع مادی و ارزشهای معنوی و اجتماعی را می طلبد، در پاسخ به این نیازها تشکیل شوراها امری اجتناب ناپذیر بود .

شکل گیری شوراها در ایران به عنوان یکی از دستاوردهای مهم و بنیادین جمهوری اسلامی ایران ، دارای مبانی عمیق و قوی و فقهی شرعی است .

دین مبین اسلام در آیات و روایات متعدد ضرورت استفاده از خرد جمعی ، رای ،نظر صاحبان اندیشه و فکر را در حل معضلات سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی و شئون مختلف زندگی بشر مورد تاکید قرار  داده است . مشهورترین آیات در این زمینه ، آیات شریفه ‹‹ و امرهم شورب بینهم و شاور فی الامر و شاورهم فی الامر ›› است.اگر چه در جوامع ابتدایی ، شکل استفاده از مشورت و رای و نظر دیگران نمودی از مستقیم ترین دموکراسی قلمداد می شد ولی امروزه رشد جمعیت و ایجاد واحدهای تقسیمات کشوری ، نهادینه شدن ساخت های زندگی جمعی در قالب های از پیش تعیین شده و عدم امکان بهرگیری از دموکراسی های مستقیم ، گونه های جدیدی را برای مشارکت مردم در اداره امور جوامع بشری پیش روی اداره کنندگان قرار داده است .

البته فرایند تاریخی اداره  شهر ها در کشورهای مختلف تابع مقتضیات زمانی و مکانی گوناگون بوده و دو روند کاملا متفاوت را طی کرده است . نوع اول رویکرد کاملا متمرکز به صورت انحصار امور در دست قدرت مرکزی بود که چنین نگرشی نتوانست پاسخی مناسب و شایسته به نیازهای شهر و منطقه بدهد و به ایده ای مطرود و فاقد بار لازم برای رشد و پویایی شهرها و جوامع تبدیل شد.

رویکرد دوم مبتنی بر سیاست های عدم تمرکز و واگذاری امور تصدی ها به بخش عمومی بود . نتیجه چنین رویکردی تشکیل شوراهای اسلامی در کشور ما بود .

شوراها یکی از مناسبترین بستر های لازم برای مشارکت مردم در سرنوشت خود و اداره جامعه و همچنین نهادینه کردن مردم سالاری دینی است . اختصاص چندین اصل نشان از نقش بارز و تعیین کننده شوراها دارد .

انتظار از شوراها این بود که بایستی با نگرشی آسیب شناسانه نیازهای شهر و شهروندان رادر کلیه زمینه ها شناسایی کنندو با کالبد شکافی دقیق ، تعاریف روشنی از این نیازها ارائه دهند و  بر این اساس زمینه و مدارهای فعالیتی خویش را تعیین نمایند و نه تنها رابطه میان این مدار ها ، بلکه با سایر عوامل و دستگاه های اجرایی تاثیر گذار را تعریف کنند و برای اجرای این فعالیتهای تعریف شده تشکیلات اداری کارا و منطبق با اصول مدیریت و هماهنگ و همخوان با ساختار مدیریتی کلان کشور را بنا نهند. (به نظر می رسد شوراها نتوانستند   توفیق لازم را در این مورد داشته باشند ).

شوراها باید به این نکته توجه داشته باشند که شهر یک موجودیت زنده پویا و همانند هر موجود زنده دیگری نیازمند برنامه ریزی مستمر برای حیات ، سرزندگی و شادابی است ، محور و جهت گیری فکری ، مدیریتی  و کاری شوراها بایستی مبتنی بر اصول توسعه پایدارشکل گیرد.

شوراها این مقوله را خوب بشناسند و برای تحقق آن با محور قراردادن اصل مشارکت مردمی و شناخت امکانات و قابلیتهای درونی و بیرونی ظرفیت سازی نمایند.

رابطه ای شفاف و خالی از هر گونه پیرایش با مردم برقرار نمایدو فراموش نکنند که آنها خود را برای انتخاب شدن به مردم عرضه نموده اند این یک اصل اساسی  در مدیریت است .

شوراها باید توجه داشته باشند برای اداره شهر ها باید به علم و شیوه های نوین مدیریت شهری تجهیز شده،  عوامل و سازمان های دخیل در توسعه شهر راشناخت و برای بکارگیری منابع انسانی ، بودجه ، سرمایه وسایر توانمندی های بالقوه شهر، با نگرشی علمی ، قوانین و تشکیلات موجود را مجددا بازنگری و عنداللزوم قوانین جدید پیشنهاد نمود .  با توجه به همه مسائل فوق ، اگر چه تشکیل شوراهای اسلامی رویدادی مهم در در یک دهه  های اخیر و گامی بلند در تحقق مشارکت مردم در فرایند تصمیم گیری و تصمیم سازی های محلی و ملی به شمار می آید ولی تا رسیدن به وضع مطلوب و جایگاه مورد انتظار شوراهای اسلامی فاصله  وجود دارد و باید تلاش بیشتری صورت گیرد .

بخش اعظمی از این تلاش و تحقق شرایط لازم برای رسیدن به این جایگاه مهم ملتزم عملکرد مثبت و حرکت جدی و عالمانه و ثمر بخش خود شوراهاست .

واقعیت این است که اگر شوراها بخواهند در جایگاه مورد انتظار قرار گیرند ، باید ارتباطشان با راس هرم ، یعنی شورای عالی استان ها ، از طریق حلقه های ارتباطی هر چه بیشتر برقرار شود ، ولی با همه مسائل و مشکلات شکی نیست که آینده شوراها با توجه های  صورت گرفته و نهادینه شدن بسیاری از ساختارهای قانونی بسیار امیدوار کننده روشن است و شهر مشارکتی  بیش از بیش تحقق پیدا می کند . ان شاءالله