فرهنگ مدیریتی ژاپن و علل پیشرفت ژاپن

ژاپن مجمع‌الجزایری است در اقیانوس آرام که در غرب ساحل شرقی قاره آسیا واقع شده است. اگرچه ژاپن از لحاظ وسعت، کشوری کوچک است اما با داشتن جمعیتی معادل ۴/۱۲۶ میلیون نفر هشتمین کشور پرجمعیت جهان است. این امر موجب شده که ژاپن یکی از پرتراکم‌ترین کشورهای جهان محسوب شود. ژاپن با اکثر کشورهای دنیا روابط تجاری دارد. شرکای مهم تجاری ژاپن عبارتند از: امریکا، استرالیا، چین، هنگ‌کنگ، اندونزی، جمهوری کره، مالزی، سنگاپور، تایوان، تایلند، آلمان و انگلستان.گرچه تقریبا نیمی از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی ژاپن در کشورهای آمریکای شمالی صورت می‌گیرد، شرکتهای ژاپنی در کشورهای اروپایی، آسیایی، آمریکای لاتین و سایر کشورها نیز در سطحی گسترده به سرمایه‌گذاری می‌پردازند.

 ::::  برخی از ویژگی‌های نظام اداری ژاپن عبارتند از:

قانون‌مدار، ضابطه‌مند و اخلاق گرا

مشارکت‌جو و مشارکت‌پذیر و عادت به کار دسته‌جمعی

کارآ، بهره‌ور و ارزش‌افزا از طریق پرورش روحیه جمع‌گرایی و رقابت سالم

مشتری‌مدار و شهروند مدار

اثربخش، نتیجه‌گرا و کیفیت مدار از طریق سخت‌کوشی، با تمام وجودکار کردن و در خدمت سیستم بودن

شایسته‌سالار و دانش‌گرا با توجه به نظام ارشدیت

پاسخگو و شفاف

وظیفه‌شناسی، منضبط بودن و احترام متقابل به یکدیگر گذاشتن و وفای به عهد نیروی انسانی

آینده‌نگر و هدفمند  

ساختار نظام اداری ژاپن متشکل از اجزایی همچون منابع انسانی( مدیران و کارکنان متعهد، دلسوز و وفادار به آرمان‌ها)، سازماندهی و تشکیلات منسجم، نظام‌ها و روش‌ها و رویه‌های علمی و پویا، قوانین و مقررات و امکانات و منابع در یک رابطه متقابل و ارگانیک است که جامعه را جهت تحقق اهداف و آرمان‌های خود راهبری می‌نمایند.

::::  ویژگی‌های نظام ارتقاء کارکنان و شایسته سالاری :

توجه خاص به انتخاب بهترین افراد جامعه برای استخدام در دولت، با استفاده از روش‌های مناسب سنجش استعدادها، توانمندی‌ها و انگیزش کار و تلاش

طراحی سیستم مناسب آموزشی و کارآموزی برای رشد و ارتقاء کارکنان بخش‌های گوناگون

طراحی و اجرای سیستم مناسب برای سنجش افرادی که می‌توانند در سمت‌های مدیریتی و هدایت جامعه انجام وظیفه نمایند.

ارزیابی آهسته و ترفیع کند و آرام

مسئولیت‌پذیری مشترک و جمعی

توسعه خود و دیگران

توسعه در جهت همکاری مؤثرتر

تلاش و کوشش برای آینده بهتر

::::  فلسفه به کارگیری نظام مشارکت را می‌توان به شرح ذیل بیان کرد:

ارج نهادن به فضایل و توانایی‌های انسان در محیط کار و برخورد با مشکلات کاری

افزایش حس تعلق سازمانی در کارکنان

همسو کردن اهداف کارکنان با اهداف بنگاه

اشاعه فرهنگ مشارکتی و همکاری جمعی در حل مشکلات و بهبود روابط کاری و رفتار سازمانی بنا به نظر اتحادیه روابط انسانی ژاپن

::::  موضوعات اصلی در نظام پیشنهادهای شرکت ژاپنی عبارتند از:

بهبود کار فردی

بهبود ابزار و وسایل

صرفه‌جویی در نیرو، مواد و منابع دیگر

بهبود کیفیت محصولات

بهبود محیط کار

ایده‌هایی برای محصولات جدید

بهبود ماشین‌آلات و روند

ارائه خدمات خوب و حفظ روابط مشتری

::::  ویژگی‌های نظام بهره‌وری با تأکید بر بهره‌وری با تأکید بر بهره‌وری نیروی انسانی در نظام اداری :

کیفیت بالای نیروی کار ژاپنی که در سیستم رقابت متجلی می‌گردد.

آموزش جزء لاینفک سیستم ژاپنی است. نیروی انسانی به‌طور مستمر نه تنها سطح معلومات خود را گسترش می‌دهند بلکه میزان بازده و بهره‌وری آن‌ها نیز افرایش می‌یابد.

نیروی انسانی کارآزموده، مطیع و پرتلاش و هماهنگ در سیستم روابط صنعتی با بهره‌وری بالا کشور را در مسیر رشد و توسعه و تعالی قرار می‌دهد.

در نظامی که همواره تلاش برای افزایش بهره‌وری است با بهره‌برداری از تکنولوژی پیشرفته وسایلی تولید می شود که دارای ارزش افزوده بسیار بالایی باشند و در این صورت رشد صنعت ژاپن به‌طور مستمر تداوم یافته است.

بهبود کار سازمان، افزایش بهره‌وری و کیفیت و تقلیل هزینه‌ها

افزایش انگیزش در کارکنان ، تشویق روحیه کاری و افزایش قابلیت حل مسئله

::::  ویژگی‌های مدیران میانی و مدیران ارشد در نظام اداری:

باعث ایجاد همدلی بین کارکنان و رده‌های مختلف سرپرستی می‌شوند.

موجب ازدیاد روحیه کارکنان می‌شوند و شرکتی که کارکنان با روحیه بالا داشته باشد تولید بالا دارد.

کارکنان را ترغیب می کنند تا از دانش و آگاهی خود در زمینه بهره‌وری در محیط کار استفاده کنند و آن را ازقوه به فعل درآورند.

مشارکت مثبت کارکنان را در زمینه‌های کاری خودشان جلب می‌کنند و روند همانند‌سازی با عملکرد و سلامت اقتصادی شرکت را در نزد آنان ارتقاء می‌بخشند.

به وجود آوردن فضا و نظامی که کارکنان و مشتریان و پیمانکاران یک سازمان در روند تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و حل مسائل و مشکلات سازمان با مدیریت همکاری و مشارکت نمایند.

برای مدیریت اثربخش و سودمند، از اندیشه‌ها، مهارت‌ها و دانش کارکنان به‌خوبی استفاده می‌نمایند.

برپایه خصلت رهبری خردمندانه، کارکنان را به سوی کامیابی رهنمون می‌سازند.

از ایده‌ها ، پیشنهادها، ابتکارات، خلاقیت‌ها و توان فنی و تخصصی کارکنان در حل مسائل و مشکلات سازمان در جهت بهبود مستمر فعالیت‌های سازمان استفاده می کنند.

مدیریت کارساز بر پایه اعتماد قرار دارد. همه در دنبال کردن یک هدف مشترک سهیم هستند و هر فرد نقشی مشخص دارد که به تحقق آن کمک می‌کند.

تفویض مسئولیت به کارکنان، بالاترین رأی اعتمادی است که به آنان داده می‌شود.

مدیران این موضوع را به یاد همه می‌آورند که همواره باید چالش‌های تازه را پذیرفت و هرگز نبایستی از شکست هراسید. پیوسته با تحسین پیشکسوتان، سنت‌ها را که دستاورد گذشته است جاودان می‌دارند و روحیه کارآفرینی را پرورش می‌دهند.

::::  چگونگی استفاده از سیستم‌ها و ابزارهای بهبود مدیریت در نظام اداری :

توجه به پدیده خودکنترلی و تبعیت نظام‌های مدیریتی از سیستم عقلایی، سیستم‌های مدیریتی در ژاپن را ممتاز کرده است.

اتحاد و یکپارچگی وظایف و حوزه‌های کاری در ساختار کلان کشور به وضوح دیده می‌شود.

افزایش استفاده از تکنولوژی اطلاعات با هدف بهبود کیفیت مدیریت اجرایی، بهبود خدمات دولتی و توسعه منابع انسانی

مدیریت کیفیت تولید از طریق ایجاد حلقه‌های کنترل کیفیت در بخش دولتی

بهبود سیستم‌ها، روش‌ها و رویه‌های مرتبط با ارباب رجوع و استفاده از ابزارهای مدرن در بخش دولتی

توجه به نظام شایستگی و کار راهه شغلی در سازمان‌های ژاپنی قابل تحسین است.

تمام نظام‌های مدیریت و خدماتی از جمله نظام‌های شهری و رفاهی بر اساس منطق بازار و به‌صورت عقلایی و رقابتی اداره می‌شوند به گونه‌ای که رفتار منظم شهروندی نتیجه طبیعی این‌گونه سازماندهی است.

نظام ترفیع و انتصاب در ژاپن کاملا پایه‌ای و بر اساس کارراهه مسیر شغلی است و با تغییرات دولت هرگز کارکنان و مدیران حرفه‌ای تغییر نمی‌کنند. هرگونه تغییر، انتصاب، ترفیع و نزول بر اساس برنامه‌ریزی مسیر شغلی صورت می‌گیرد.

تنظیم روابط بین دولت مرکزی و دولت محلی و بخش خصوصی

سرمایه اجتماعی بالا و توجه همه کارکنان و مدیران به ظرفیت‌های فرهنگی جامعه

سیستم پرداخت، به شغل محوری و عملکرد محوری گرایش یافته است.

بخش hrm و hrd در مدیریت ژاپن تفکیک‌ناپذیر است و اصولا تفکیک این دو بخش را ایده غربی می‌دانند.

انجام کارهای سیستمی به‌دور از تبعیض در رفتار

نظم یافتگی در همه ابعاد اجتماعی

محیط آموزشی بدون هرگونه فشار روانی و برنامه‌های آموزشی کاملا مشارکت جویانه است. در دوره‌های آموزشی مباحث به صورت گروهی انجام می‌شود.