تعریف شهر:

- اجتماع بزرگی از مردم که در منطقه نسبتا محدودی زندگی می کنند. شهر هیاتهایی از واحدهای اجتماعی- اقتصادی- سیاسی - حقوقی که بصورت یک واحد مستقل جلوه می کند.
- شهر مرکز توزیع اقتصادی و محل سکونت است شهر از نظر تاریخی حداکثر مرکز قدرت و فرهنگ یک اجتماع.
- شهرجامعه ای است که بنیانش مبتنی بر داد و ستد محصولات و مصنوعات و تشکیل سازمانهایی برای تهیه و توزیع آذوقه و مواد خام است.
- شهر محل اجتماع و روابط اجتماعی و مراودات بشر است و حد و حصری برای جمعیت شهر وجود ندارد.
بر طبق قوانین شرط شهر بودن استفاده از خدمات شهری ذکر شده است طبق ماده 4 و 7 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 15/4/62 تعاریف زیر برای شهر و شهرستان ارائه شده است:
• شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی؛ اشتغال و سایر عوامل دارای سیمائی با ویژگیهای خاص خود بوده بطوریکه اکثریت ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب؛ تجارت؛ صنعت؛ کشاورزی؛ خدمات و فعالیتهای اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار است و کانون مبادلات اجتماعی؛ اقتصادی؛ فرهنگی؛ سیاسی و همچنین حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای 10000 نفر جمعیت باشد.   • در جای دیگر گفته شده:
• شهر یک واحد حکومتی نمایندگی است که بر اثر تقاضای مردم و یا از طرف حکومت مرکزی به منظور ایجاد سازمانی مجهزتر و بهتر با همکاری مردمی که در محدوده آن زندگی می کنند تشکیل می گردد و هم از طرف حکومت مرکزی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
• و بطور کلی می توان گفت :
• شهر هیاتی از تراکم جمعیت است که دارای بعضی خصوصیات مهم اجتماعی بوده و از طریق سازمان عمومی خاصی که آن را معمولاٌ‌ شهرداری می گویند اداره می شود این سازمان واجد شخصیت حقوقی و دارای حکومت مربوط به خود می باشد و برنامه اقتصادی و اجتماعی خاصی را دنبال می کند.
طبقه بندی شهرها:

- آنهایی که فقط به یک صنعت متکی اند:(( شهرهایی که فقط به یک صنعت متکی اند شهرهای قابل اطمینانی نیستند و هر آن ممکن است عواملی موجب از بین رفتن آن صنعت شود و بدنبال آن شهر نیز از بین برود بعضی از شهرهایی که در نقاط نفت خیز جنوب ایران قرار گرفته اند در این دسته از شهرها قرار دارند این شهرها قائم به صنعت نفت اند و تمام شدن فعالیتهای مربوط به این صنعت و یا انتقال تاسیسات آن از یک منطقه به منطقه دیگر در دفع آنها اجباراٌ‌ اثر خواهد گذاشت))
- شهرهایی که دارای صنایع گوناگون اند
- شهرهای اقماری: ((شهرهایی در اطراف شهرهای بزرگ یا پایتخت کشورها ایجاد می شوند علت اساسی پیدایش آنها معمولاٌ ‌گرانی قیمت و یا کمی زمین در محدوده شهرهای بزرگ است شهرهای اقماری گاهی با ایجاد یک صنعت خاص بودجود می آیند و بتدریج ممکن است سایر صنایع در آنها رواج یابند و کم کم بصورت شهر خودنمائی کنند مثل تهران و کرج به علتهای اساسی از قبیل گرانی قیمت یا کمی زمین)).
- شهرهای صنعتی یا تجاری: (( موقعی که شهر علاوه بر توزیع مواد مورد نیاز چند صنعت کوچک و بزرگ ایجاد کند و در عین حال تجارت را رونق بخشیده و توسعه دهد می تواند انتظار جذب جمعیت بیشتر را داشته و نواحی اطراف را به خود ضمیمه نماید.

- شهرهای عمده و بزرگ: ((اجتماعی است که یک منطقه بزرگ را تحت نفوذ قرار می دهد و یک مرکز جذب کننده به شمار می آید که در اطراف آن اقمار صنعتی و مسکونی ایجاد می شود))
اداره شهر:
امروزه تقریباٌ‌ کلیه شهرهای جهان دارای سازمان محلی انتخابی هستند یعنی شورا یا انجمنی دارند که اعضای آن از طرف مردم برای مدت معینی انتخاب می گردند شورا یا انجمن شهر به منزله قوه مقننه شهر انجام وظیفه می کنند و فرد یا افرادی را برای اداره امور اجرایی شهر انتخاب می نماید یا در پاره ای موارد رئیس قوه مجریه شهر بطور مستقیم از طرف مردم انتخاب می شود. معمولاٌ‌ ترتیباتی داده می شود که وظایف هر یک از دو قوه مقننه و مجریه مجزا و روشن باشد بطوریکه از همکاری و همراهی آنها برنامه های شهر به مورد اجرا درآید و احتیاجات عمومی ساکنین شهر برآورده شود.
شورای اسلامی شهرو شهردار
وظایف شهرداری:

- ایجاد خیابانها- کوچه ها- میدانها- باغهای عمومی- مجاری آب
- تنظیف و نگهداری و تسطیح معابر
- مراقبت و اهتمام کامل در نصب برگه قیمت بر روی اجناس و اجرای تصمیمات شورای شهر نسبت به ارزان و فراوانی خوارو بار
- مراقبت در امور بهداشت ساکنین و همکاری با موسسات وزارت بهداشت
- جلوگیری از گدایی و واداشتن گدایان به کار و توسعه آموزش عمومی
- تاسیس موسسه های بهداشتی – تعاونیهای فرهنگی از قبیل درمانگاه- بیمارستان- پرورشگاه- شیرخوارگاه- کتابخانه و باغ کودکستان
- حفظ اداره کردن دارایی منقول و غیرمنقول متعلق به شهرو اقامه دعوی بر علیه اشخاص و دفاع در برابردعاوی اشخاص علیه شهرداری
- برآورد و تنظیم بودجه و متمم و اصلاح بودجه
- انجام معاملات شهرداری اعم از خرید و فروش و مقاطعه ومزایده
- اهداء و قبول امانات و هدایا به نام شهر با تصویب شورا
- نظارت و مراقبت در صنعت اوزان و مقیاسها
- تهیه آمار مربوط به امور شهر و متوفیات و موالید
- ایجادغسا لخانه -و گورستان و وسایل حمل اموات
- اتخاذ تدابیر موثر و اقدام برای حفظ شهر از خطر سیل و زلزله و حریق
- جلوگیری از شیوع امراض مسری انسانی و حیوانی
- تهیه مقررات صنفی و پیشنهاد آن به شورای شهر
- پیشنهاد اصلاح نقشه شهر در صورت لزوم و تعیین قیمت عادله اراضی و ساختماهای متعلق به اشخاص که مورد احتیاج شهرها باشد
- تهیه و تعیین میدان های عمومی برای خرید و فروش ارزاق
- صدور پروانه برای کلیه ساختمانهایی که در شهر می شوند
--وضع مقررات خاص برای نامگذاری معابر و نصب لوحه
- صدور پروانه کسب برای اصناف و پیشه وران
خدمات شهرداری:
منظور از بوجود آوردن سازمان شهرداری انجام خدمات مورد نیاز مردم وتحت قاعده درآوردن بعضی از فعالیتهای اهالی شهر به نفع جامعه است تصمیماتی که بوسیله شهرداری درباره نوع و میزان خدمات شهری و تنظیم فعالیتهای ساکنین شهر اتخاذ می گردند در بین اقدامات شهرداری در درجه اول اهمیت قرار دارند.
مسئولیت تنظیم برنامه:
تعیین نوع و میزان خدمات شهرداری اساساٌ‌ موضوعی است که باید اهالی شهر توسط نمایندگان خود درباره آن تصمیم بگیرند. نقش شهردار در دادن پیشنهاد و توصیه به اهالی شهر مشابه نظر مشورتی یک کارشناس اقتصاد خانواده است ولی در مرحله آخر سنجش نظریه های کارشناس و اتخاذ تصمیم درباره رد یا قبول و پیشنهادی او با خانواده است و کارشناس حق اعتراض نسبت به انجام آنچه میل و دلخواه آن خانواده است ندارد.
وظایف شهرداری و کارمندان شهرداری را در مورد تنظیم برنامه خدمات شهرداری می توان در دو بخش زیر خلاصه نمود:
شهردار موظف است که نحوه انجام و نوع خدمات را که از طرف شهرداری انجام می گیرد در دوره های معین و تحت نظم و ترتیب خاصی به اطلاع مردم و نمایندگان آنها رسانیده و تغییراتی را که ممکن است برای بهبود وضع شهر از طریق افزایش یا کاهش یا حذ ف فعالیتهای فعلی یا شروع فعالیتهای جدید ایجاد نمود به مردم پیشنهاد نماید.
شهردار و کارمندان شهرداری مسئولیت دارند که نتایج فعالیتها و هزینه هائی را که به طرق مختلف به مصرف می رسد با آمار و ارقام دقیق و قابل اعتماد پیش بینی نموده و مردم و نمایندگان آنها را از عواقب هر گونه افزایش یا کاهش در میزان هزینه هر یک از فعالیتهای شهرداری آگاه سازند.
مراحل طراحی شهر:
جمع آوری اطلاعات کافی درباره وضع فیزیکی شهر در شرایط موجود ؛ بررسیهاییکه برای جمع آوری اطلاعات درباره وضع فیزیکی شهر باید بعمل آید عبارتند از:
- نحوه استفاده از زمین‌؛‌ ساختمانها و مستغلات شهری؛ ترکیب خانواده ها؛ درآمد خانواده ها؛ جمعیت شهر؛ تعداد و نوع وسایط نقلیه و وضع رانندگی؛ ارزش زمین؛ عوارض و مالیاتهای شهری سایر وسایل موجود و مورد استفاده در شهر
- تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده و تعیین ارتباط بین آنها وتشخیص جهت توسعه
- تهیه طرح شهر؛ طرح شهر را باید پس از تعیین هدف و اتخاذ تصمیم درباره توسعه شهر تهیه کرد.
- اجرای طرح؛ طرح شهر به خودی خود هیچ منظوری را تامین نمی نماید و اگر به مورد اجرا گذاشته نشود در حقیقت مانند نقشه خانه ای است که هرگز ساخته نشود بنابراین لازمه رسیدن به اهداف مورد نظر؛ اجرای طرح است.