حقوق شهری در حقیقت حقوق و قوانین ناظر به زندگی شهری بوده که در جهت تحقق عدالت اجتماعی در شهر وضع و اجرا می گردد .
دامنه و گستره حقوق شهری شامل برنامه ریزی و مدیریت شهری است و طیف وسیعی از فعالیتهای مربوط به شهرسازی ، طراحی ، توسعه شهری ، اقتصاد شهری ، سیاست شهری و فرهنگ شهری را تحت پوشش قرار می دهد .
قوانین و مقررات شهری مناسب ، پویا ، عینی و انعطاف پذیر پیامدهای مساعدی برای بهبود زندگی شهری و برنامه ریزی و مدیریت شهری دارند .
ناکارائی و نامناسب بودن قوانین و مقررات شهری در تمامی زمینه ها پویائی زندگی شهری و برنامه ریزی شهری و مدیریت شهری را مختل می کند .
وجود حقوق شهری مدرن ، دقیق و دارای ضمانت اجرائی ، و قانونی قوی برای ادامه کار مدیریت شهری سودمند است .
نظام
حقوق شهری که نسبت به وظایف برنامه ریزی و مدیریت شهری (و به تبع آن
برنامه ریزان و مدیران شهری ) و تثبیت رابطه دو سویه میان وظایف و حقوق
شهروندان در قبال مدیریت شهری و مدیریت در قبال شهروندان بی اعتنا باشد
محلی از اعتبار نخواهد داشت .
بطور کلی در تمامی قوانین وضع شده که
مستقیم آیا غیر مستقیم به نحوی از انحاء با شهر و شهروند در ارتباط میباشد
جایگاه شهروند یعنی شهروندی که دارای حقوق مدنی ، سیاسی و اجتماعی و فعالیت
خاص میباشد ، مورد لحاظ قرار نگرفته است . بطوریکه در هر یک از قوانین
مزبور شهروندان تنها به عناوین خاص مورد خطاب قرار گرفته اند و در هیچکدام
از آنها معنا و مفهوم شهروندی بکار گرفته نشده است به نحوی که :
در قانون شوراها مردم بعنوان انتخاب کنندگان مطرح هستند .
در پرداخت عوارض شهری مردم بعنوان مؤدی یاد شده اند .
در بحث ساخت و ساز مردم بعنوان مالک شناخته میشوند .
در بحث تخلف ساختمانی مردم بعنوان متخلفان مطرح هستند .
در اطلاع رسانی مردم بعنوان عموم مطرح هستند .
در موضوع تعزیرات مردم بعنوان شهروند مورد خطاب قرار گرفته اند .
با لحاظ مطالب مطروحه فوق و نگاهی گذرا به قوانین مرتبط با شهر میتوان گفت که در کلیه قوانین شهری در رابطه با جایگاه شهروند چالشهای زیر وجود دارد:
الف) عدم دقت نظر در حقوق متقابل شهروندی و مدیریت شهری .
ب) عدم حضور شهروندان در فرآیند تهیه ، بررسی و تصویب برنامه های توسعه شهری .
ج) مشخص نکردن حقوق، تکالیف و وظایف متقابل شهروندان و مدیریت شهری .
د) فقدان برنامه های آموزشی مدرن برای آموزش شهروندان .
ه) فقدان برنامه های اطلاع رسانی مدرن برای برقراری ارتباط میان مدیریت شهری و شهروندان.