اتوبوس‌رانی

در چند سال گذشته استفاده از سیستم‌های حمل و نقل هوشمند رشد چشم‌گیری داشته‌اند و بسیاری از سازمان‌ها و سیستم‌های حمل و نقلی از این سامانه‌ها بهره‌گیری می‌کنند. یکی از مهم‌ترین ساختارهای حمل و نقلی در کشور، سیستم‌های حمل و نقل عمومی درون‌شهری شامل اتوبوس و تاکسی می‌باشد. حجم گسترده ناوگان در شهرها، کنترل و نظارت بر ناوگان را سخت کرده و امکان ارائه خدمات هر چه بهتر به مردم را دشوار می‌کند. به این ترتیب، در صورت ایجاد یک سیستم هوشمند به منظور ایجاد یک نظارت یکپارچه بر ناوگان‌های شهری، می‌توان از ظرفیت‌های سازمان به نحو احسنت استفاده کرده و خدمت‌رسانی به مردم را بهبود بخشید. علاوه بر آن، این سیستم‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا هزینه‌های سازمانی را برای انجام کارهای روزمره کاهش داده و نگرش سازمان را به سمت راه‌اندازی و ایجاد سیستم‌های توسعه‌یافته و پیشرفته‌تر سوق دهیم  

در این میان، نیاز به سامانه‌ای متمرکز برای مدیریت ناوگان اتوبوس‌ها، از جمله نظارت بر حرکت ناوگان و عملکرد رانندگان، کنترل و هدایت اتوبوس‌ها، و اطلاع‌رسانی به مسافران به شدت احساس می‌گردد. نظارت هوشمند و برخط ناوگان اتوبوسرانی علاوه بر اینکه باعث کاهش هزینه‌های انرژی و نیروی انسانی می‌شود، بستری برای کاهش بار ترافیکی کلان‌شهرها و اقبال شهروندان به استفاده از حمل و نقل عمومی خواهد شد. در کنار این موضوع، سامانه‌ی اطلاع‌رسانی مسافران با فراهم آوردن اطلاعات لحظه به لحظه‌ی حرکت اتوبوس‌ها، به‌طور فزاینده‌ای افراد را به استفاده از اتوبوس‌ها ترغیب کرده و موجب بهینه شدن زمان مصرف شده برای جابجایی‌ها در کلان‌شهرها می‌شود. امری که در راستای تحقق شهر الکترونیک و آرمان‌شهر پاک و سبز شهرهای ایران‌زمین است.

نرم‌افزار مدیریت،‌کنترل و ره‌گیری ناوگان شرکت ویراتک (ره‌نگر) با سال‌ها تحلیل و طراحی شکل گرفته و نیازمندی‌های حمل و نقلی در این سامانه با حضور اساتید و کارشناسان حمل و نقل کشور لحاظ گردیده است. لزوم استفاده از این سامانه در یک بستر حمل و نقلی، و استفاده از ادبیات مورد نیاز سازمان‌های حمل و نقلی در سایه تحقیق و بررسی مجموعه‌های اتوبوس‌رانی، تاکسی‌رانی و معاونت‌های حمل و نقل شهرداری‌ها ممکن بوده است. همچنین، وجود تحلیل مناسب از سامانه‌های هم‌تراز خارجی و درخواست‌های شهرداری‌های مختلف دنیا برای استفاده از این سامانه‌ها و بررسی RFP های بین‌المللی، در کنار قابلیت‌های ارائه شده توسط این سامانه‌ها امکان طراحی سامانه‌ای با کیفیت بین‌المللی را برای ما ایجاد کرده است.

ما در ارائه خدمات خود تمامی نیازمندی‌های مدیریت و کنترل ناوگان و نیازمندی‌های حمل و نقلی شهری را مطالعه کرده‌ایم و هدف ما ارائه راه‌کاری جامع است که بتواند تمامی نیازمندی‌های مرتبط با حمل و نقل عمومی در یک شهر را پاسخ دهد. سامانه‌های مختلف ویراتک در این راستا در یک معماری جامع و سرویس‌گرا در کنار یکدیگر جمع‌شده‌اند تا بتوانیم شهرهایی پیشرفته با خدمات سطح‌بالا داشته باشیم.

قابلیت‌ها و نیازمندی‌های عملکردی سامانه مدیریت، کنترل و ره‌گیری ناوگان (ره‌نگر) ویژه اتوبوس‌رانی در این بخش مورد بررسی قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است قابلیت‌هایی که با علامت (*) مشخص شده‌اند مخصوص نسل سوم سامانه ره‌نگر می‌باشد و در نسل دوم وجود ندارند.

1.     قابلیت‌های تحلیل خط اتوبوس

o    نمایش مکان اتوبوس بر روی خط به صورت هوشمند (تحلیل خط آنلاین)

o    (*) نمایش زمان تخمینی رسیدن اتوبوس به ایستگاه بعدی بر روی خط بر اساس الگوهای ترافیکی گذشته و رفتار راننده

o    نمایش زمان تخمینی رسیدن اتوبوس بعدی به هر ایستگاه بر روی خط

o    نمایش نمودار حرکت هر خودرو در بازه زمان در ایستگاه‌های مختلف یک خط (تحلیل خط آفلاین)

2.     قابلیت‌های اختصاصی هشدار اتوبوس

o    (*) هشدار به هنگام خروج اتوبوس از خط تعیین شده

o    (*) هشدار به هنگام عدم حضور به موقع اتوبوس در ابتدای خط تعیین شده

3.     گزارش‌های اختصاصی اتوبوس

o    (*) گزارش تعداد سفرهای انجام شده توسط هر اتوبوس در بازه‌های زمانی مختلف

o    گزارش ترافیک عبوری از هر ایستگاه در بازه‌های زمانی مختلف

o    (*) نمایش تعداد سرویس‌های انجام شده در هر خط و توسط هر راننده

o    (*) گزارش مدت مؤثر حضور اتوبوس در خط به تفکیک شرکت اتوبوس‌رانی/منطقه‌ی اتوبوس‌رانی/خطوط اتوبوس‌رانی و یک راننده در بازه‌های زمانی ساعت/روز/هفته/ماه/سال

o    (*) متوسط زمان سفر هر خط در طول روز

o    گزارش و تخمین سرفاصله زمانی حرکت اتوبوس‌ها برای هر خط

o    گزارش سوابق تغییر خطوط

سامانه تحلیل خطوط اتوبوس‌رانی

مولفه تحلیل خط ویراتک با استفاده از سامانه تحلیل ترافیک ویراتک و در نظر گرفتن ماهیت ناوگان، اقدام به برداشت اطلاعات مبتنی بر متن در خصوص ناوگان می‌کند. این مولفه برای خطوط اتوبوس‌رانی و تاکسی‌رانی به صورت مستقل تحلیل و طراحی شده و اطلاعات مهم مرتبط با خطوط را برداشت کرده و به صورت برخط و غیربرخط در بسترهای مختلف در اختیار مدیران قرار می‌دهد.

برخی از اطلاعات تحلیل شده در هوش تجاری مرتبط با تحلیل خطوط اتوبوس‌رانی و تاکسی‌رانی به شرح زیر است:

• تشخیص زمان حضور اتوبوس در ایستگاه‌های مختلف
• تشخیص زمان حضور (حرکت) خودرو در (از) ابتدا و انتهای خطوط
• تحلیل زمان سرخط واقعی خط
• تحلیل تعداد سرویس‌های انجام شده توسط هر خودرو (تعداد دفعات طی کردن خط)
• تحلیل زمان حضور موثر در خط
• تشخیص موارد خروج از خط
• تشخیص هوشمند تغییر خط
• تحلیل الگوی ترافیکی (و زمان سفر) مرتبط با هر خط
• تحلیل الگوی حرکتی (و زمان سفر) هر خودرو
• تحلیل ضریب بار[۱] خطوط تاکسی

سامانه نمایش خطوط اتوبوس‌رانی

سرویس طراحی خطوط ویراتک به منظور تهیه خودکار نمودار شماتیک خطوط اتوبوس‌رانی به کار می‌رود. در این سرویس از الگوریتم‌های مناسبی جهت ترسیم خطوط استفاده شده است تا کمترین میزان پیچیدگی را داشته باشد و نمایش ایستگاه‌ها و خطوط و همچنین ایستگاه‌های مشترک خطوط به درستی انجام گردد.

در حال حاضر طراحی شماتیک خطوط اتوبوسرانی و مترو به صورت دستی انجام می‌گیرد که در این صورت هر تغییر کوچک در نام و یا موقعیت ایستگاه‌ها در خط، هزینه‌هایی را برای باز تولید نمودارهای شماتیک خطوط به همراه دارد. در سرویس طراحی خطوط اتوبوسرانی‌ کاربر با انتخاب یک یا چند خط و تنظیم پارامترهای دلخواه، خطوط مورد نظر را رسم کرده و در صورت نیاز نسبت به چاپ آن اقدام می‌کند.

پس از تغییر پارامترها و کلیک بر روی دکمه ترسیم، خطوط انتخاب شده در سمت چپ صفحه ترسیم می‌شوند. در شکل زیر نمایی از خطوط طراحی شده مشاهده می‌شود.

همانطور که در شکل بالا مشاهده می‌گردد ایستگاه‌های ابتدایی و انتهایی کمی بزرگتر از بقیه ایستگاه‌ها ترسیم می‌شوند. لازم به ذکر است میتوان با کلیک بر روی ایستگاه‌ها آنها را به عنوان ایستگاه کنونی انتخاب کرد. ایستگاه کنونی به مستطیل شکل ترسیم می‌گردد